گام بالارونده و گام پایین رونده
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
Arash-hadian
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
ممنون محسن عریز
1- برای توضیح گام اگه بخوایم کتابی بیانش کنیم باید بگیم 8 تا نتی که پشت سر هم قرار دارند . مثلا از فا تا فای پوزیسون بعدی.
مثلا وقتی ما میگیم گام شور ،منظورمون 8 تا نتی هست که بواسطه فواصل بین درجاتشون شور تلقی میشوند.
همونطور که میدونید مثلا اگر ما بخوایم شور x کوک کنیم باید فواصل بین درجاتمون به صورت زیر باشه :
3/4 - 3/4 - 1 - 1 - 1/2 - 1 -1
البته ناگفته نماند که در هر گامی یه سری نتهای متغیر هم داریم که در گوشه های خاصی ازش استفاده میشه.
2- خب این یه سوال خیلی اساسی هست که چرا ما از طرفی میگیم موسیقی ما دستگاهیه و مثل غرب گامی نیست ولی بحث گام شور و اصفهان و ... را مطرح میکنیم.
در موسیقی غربی وقتی ما گام ماژور رو نگاه میکنیم فاصله بین درجات سوم و چهارم و فاصله بین درجات هفتم و هشتم باید نیم پرده باشه و باقی یک پرده.
ولی وقتی ما میگیم دستگاه شور ،فقط بحث کوک و فواصل بین درجات مطرح نیست. بلکه بحث گوشه ها و حال و هواهای مختلف در میونه.
اگه بخوام با یه مثال توضیح بدم دستگاه رو باید بگم که دستگاه مثل یه باغی میمونه که گلهای مختلفی داره . شما شروع میکنی به ترتیب گلها رو بو کردن .
مثل باغی که توش گلهای مختلفی هست که هرکدوم بوی خودشونو میدن ولی در عین حال متعلق به همون باغ هستند.
دستگاه هم با وجود گوشه های مختلف و حس و حالهای زیبا چنین هست.
منظور ما از بکاربردن واژه "گام" برای شور یا ... فقط بخاطر درجات و فواصل و بحث کوکیه قضیه هست.
3- خب درجات یک گام مثل پلکان یک نردبان هستند.
درجه اول یک گام همون نتی هست که باهاش اون گام شروع میشه. مثلا درجه اول شور سل همون سل هست. یا مثلا درجه هفتم شور سل میشه فا.
در واقع وقتی میگیم درجه چهارم یعنی چهارمین نت اون گام.
4-اگه بخوام برداشت خودمو از گامهای بالارنده و پایین رونده بگم اینجوریه که گام بالارونده فکر کنم یعنی درجه هفتم خیلی یبشتر نیاز داره که برسه به درجه هشتم تا درجه اول به درجه دوم. و بخاطر همین بهش میگن بالارنده.
5- طبق برداشت خودم گام پایین رونده فکر کنم یعنی درجه اول خیلی یبشتر نیاز داره که برسه به درجه دوم تا درجه
هفتم به درجه هشتم و بخاطر همین بهش میگن پایین رونده.
ممنون...
سلام آرش عزیز
بابت این که دیر جواب می دم عذرخواهی می کنم. اواخر هفته قبل سرم خیلی شلوغ بود.
ممنون بابت مطالب مفید و ارزشمندی که نوشتید. فقط یک نکته در بند 4 و 5 هست که باید بهش دقت کنید. من قسمت اشتباه را با قرمز مشخص کردم.
گام بالا رونده گامی است که با شنیدن درجه هفتم گام که نت محسوس نام داره ناخودآگاه گوش منتظر شنیدن درجه هشتم گام هست.
و گام پایین رونده گامی است که با شنیدن درجه دوم گام که روتونیک نام داره ناخودآگاه گوش انسان منتظر شنیدن نت تونیک یا درجه اول گام هستش.
خب نکته اصلی این هستش که گوش چه موقعی ناخودآگاه منتظر شنیدن نت درجه اول یا درجه هشتم میشه. موقعی که فاصله نت روتونیک تا تونیک یا محسوس تا گام هشتم کمتر از یک پرده باشه.
برای مثال در گام اصفهان و ماهور که گفتیم بالا رونده هستند فاصله نت تونیک تا روتونیک یک پرده کامل هستش ولی فاصله نت محسوس تا درجه هشتم گام نیم پرده هست.
و در گام شور و همایون که پایین رونده هستند فاصله نت تونیک تا روتونیک سه ربع پرده و فاصله محسوس تا گام هشتم یک پرده کامل هستش.
اما در چهارگاه هر دوی این فاصله ها یعنی هم تونیک تا روتونیک و هم محسوس تا درجه هشتم گام از یک پرده کمتر هستند. به خاطر همین می گوییم چهارگاه هم بالارونده است و هم پایین رونده یعنی هم با شنیدن نت محسوس گوش ناخوداگاه منتظر شنیدن درجه هشتم گام می باشد و هم با شنیدن نت روتونیک گوش منتظر شنیدن نت تونیک می باشد.
پس طبق این تعریف الزاما نباید یک گام یا پایین رونده باشد و یا بالا رونده. بلکه گامهایی مثل چهارگاه هم بالارونده هستند هم پایین رونده.
خب آرش عزیز در مورد سه گاه چی فکر می کنید؟
چپ کوک و راست کوک، آلبوم بیات ترک
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
FARZAN..SB
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
سلام ...
باز هم چند تا سوال برام پیش اومده که خوشحال می شوم جواب بدید ...
1) فرق ردیف چپ کوک با راست کوک چیست ؟
2) من بعضی جاها دیدم که می نویسند دستگاه ابوعطا یا بیات ترک , مگر اینها آواز نیستند در دستگاه شور ؟
3) اگر ممکنه چند آلبوم خوب برای درک بهتر گوشه های آواز بیات ترک پیشنهاد کنید ؟
سلام فرزان عزیز
عذر میخوام بابت تاخیر در جواب
خب آقا محسن زحمت کشیدند و جواب شما را دادند من فقط چند نکته را برای تکمیل بحث به صحبتهای آقا محسن اضافه می کنم. ببینید به طور کلی صدای زنها و مردها تقریبا به اندازه یک اکتاو با هم تفاوت داره یعنی صدای آقایون یک اکتاو بمتر هستش. خب با توجه با اینکه هر شخص وسعت صدای مشخص و محدودی داره برای این که این مشکل حل بشه اغلب برای خوانندگان زن از گام چپ کوک استفاده می شه و برای آقایون اغلب گام راست کوک.
اما انتخاب دو اصطلاح چپ کوک و راست کوک بر می گرده به قرارگرفتن سيم ها نسبت به هم بر روي دسته سازهاي آرشه اي ( ويولون و كمانچه ) و مضرابي ( تار و سه تار و بربط و ..). بدین صورت که اگر نوازنده دسته ساز را كمي بالا بگيرد، سيمهاي بم ساز در طرف راست و سيمهاي زير ساز در طرف چپ نوازنده قرار مي گيرد. حال اگر ملودي منطبق بر صداي خواننده ، روي سيمهاي كلفت ( بم ) قابل نواختن باشد ، راست كوك و بر عكس اگر ملودي موردنظر قابل اجرا روي سيمهاي نازك ( زير ) باشد، چپ كوك گويند.
در مورد بیات ترک هم خوشبختانه آلبومهای زیاد و زیبایی وجود داره . از کارهای استاد شجریان می شه به آلبومهای زیر اشاره کرد:
آستان جانان
در خیال
به یاد عارف
سرود مهر